آیا دوزبانگی جنبه های منفی دارد؟

خیلی وقتها از من در مورد جنبه های «منفی» دوزبانگی سوال می شود. این سوال ها بیشتر در سمینارها، جلسات آموزشی و یا محاوره های عادی و یا بیشتر زمانهایی که در حال صحبت در مورد جنبه های «مثبت» دوزبانگی هستیم، اتفاق می افتد. جواب من این است که وقتی که در پرورش کودک به صورت دوزبانه به موفقیت دست پیدا می کنیم، عواقب «منفی» اصلا وجود ندارند.

البته این صحبت به این معنی نیست که هیچ وقت هیچ نتیجه منفی در پرورش کودک دوزبانه وجود نخواهد داشت؛ که این نتایج منفی زمانی رخ می دهد که بدون دانستن روش های علمی اقدام به پرورش کودک دوزبانه می کنیم و انتظار داریم بهترین نتایج را به دست بیاوریم. همانطور که حتی در فراگیری زبان مادری نیز اگر با کودک به درستی و به مقدار کافی صحبت نشود، حتی زمانی که در حال پرورش به صورت تک زبانه هست، ممکن است در یادگیری زبان مادری اش دچار مشکل شود و یا به کمک بیشتری نیاز داشته باشد.

اما مواردی هست که بسیار در زمینه ناکامی ها در دوزبانگی به آنها اشاره می شود که میخواهم با دلایل علمی عدم صحت آنها را بیان کنم. همه این موراد به طرز نگرش ما بستگی دارند.

1- بسیاری می اندیشند که زمانی که دوزبانه باشید هیچ کس نمی تواند شما را کاملا درک کند. زمانی که در محیط فارسی زبان هستید و می خواهید با کودکتان انگلیسی صحبت کنید، ممکن است 80% آدمهای اطرافتان متوجه حرف های شما به کودکتان نشوند و زمانی که می خواهید با آنها ارتباط برقرار کنید، مجبور هستید از فارسی استفاده کنید و کودکتان را نمی توانید ترغیب کنید که زبان انگلیسی را همه، همه جا متوجه می شوند. و این شاید نکته منفی از نظر کودک به حساب بیاید؛ اما با او بسیار در این مورد صحبت کنید که در زندگی کنونی دانستن یک زبان دیگر غیر از زبان مادری، امری بسیار کوچک برای موفقیت به حساب می آید. حتی باید بیشتر از یک زبان دیگر را در آینده یاد بگیرد.

2- بسیاری زمانها دوزبانه ها در پیدا کردن لغت مورد نظرشون در زبانی که در حال صحبت به آن هستند دچار مسئله می شوند. مثلا در جمعی فارسی زبان ناگهان کلمه «تقسیم کردن» به ذهنمان نمی رسد و مجبوریم از «share » استفاده کنیم. در نظر خیلی ها این یک ایراد به حساب می آید اما از نظر علمی این یک مزیت به حساب می آید که مغز شما دارای دو دستگاه زبانی است و قدرت این را دارد که زمانی که کلمه ای از یک زبان به یادش نمی آید از زبان دیگر جایگزین کند. اما یک تک زبانه در حین صحبت زمانی که واژه ای را به خاطر نمی آورد، باید منتظر کمک دیگران بشود تا کلمه مورد نظرش را حدس بزنند.

3- ممکن است زمانی که در حال صحبت به زبان دوم، مثلا زبان انگلیسی با کودکتان هستید، دیگران شما را طوری نگاه کنند که انگار بیماری ویروسی دارید و باید از شما دوری کنند. این مسئله متاسفانه ریشه در فرهنگ ما دارد. بعضی ها فکر می کنند شما می خواهید به اصطلاح «کلاس بزارید» و به همین دلیل از زبان انگلیسی دارید در جمع استفاده می کنید و بدون دلیل از شما خوششان نمی آید و از شما دوری می کنند. برخی دیگر هم سریع قضاوت می کنند که شما دارید کار بسیار بدی در حق فرزندتان می کنید و باز از شما دوری می کنند. در این موراد راه حلی نیست جز اینکه به هدفتان بیاندیشید و با اعتماد به نفس کامل پیش بروید. شما می دانید که چقدر دارید به کودکتان کمک می کنید و آینده کودکتان را هموارتر می سازید.

پس ممکن است ایرادهای بسیاری در راه پرورش کودکتان به صورت دوزبانه به شما وارد کنند. خونسرد باشید. به آن ها گوش دهید و خیلی سعی نکنید همه را مجاب کنید. بعضی باورها در بعضی انسان ها قابل تغییر نیستند.

مونا منتها

کارشاس ارشد زبانشناسی

مربی کودک